Verzekeraars bieden met een rechtsbijstandverzekering betaalbare toegang tot juridische hulp bij het voorkomen en oplossen van conflicten en geschillen. Elk jaar helpen verzekeraars ruim 400.000 klanten, bijvoorbeeld op het gebied van werk, inkomen, consumentenrecht en verkeersongevallen.
Bij de meeste verzekeraars kun je een rechtsbijstandverzekering afsluiten. Veel verzekeraars voeren die rechtsbijstand echter niet zelf uit. Ze werken daarvoor met een vaste uitvoerder. Wie dat is, staat altijd in de polisvoorwaarden. In ons land zijn drie soorten uitvoerders actief:
Deze pagina gaat verder over verzekeraars, maar daarmee worden ook uitvoerders bedoeld.
De rechtsbijstandverzekering is een natura product. Dat houdt in dat eigen juristen van de verzekeraar de rechtsbijstand verlenen. De klant kan dus niet zonder overleg en zonder voorafgaande toestemming een eigen rechtshulpverlener inschakelen en de nota bij de verzekeraar neerleggen. Door met eigen juristen en advocaten te werken, is er grip op de kwaliteit en beperken verzekeraars de kosten, waardoor de verzekering betaalbaar blijft.
Het kan voorkomen dat de verzekeraar een dossier uitbesteedt aan een andere juridische dienstverlener. Bijvoorbeeld omdat er onvoldoende capaciteit bij de uitvoerder is of deze onvoldoende kennis over het geschil heeft. De verzekeraar werkt dan samen met zogenoemde netwerkkantoren. Met deze kantoren maakt de verzekeraar vaste prijs- en kwaliteitsafspraken. Zo'n kantoor moet aan dezelfde kwaliteitseisen voldoen als de eigen medewerkers van de verzekeraar.
Als er sprake is van een gerechtelijke of administratieve procedure, dan neemt de verzekeraar contact op met de klant om hem verder te helpen. De verzekeraar zal de klant er dan ook op wijzen dat hij een juridisch expert mag kiezen die bij een ander kantoor werkt. Dit heet de vrije keuze rechtshulpverlener (VKR) en wordt in de volksmond vrije advocaat keuze genoemd. Een verzekeraar vergoedt in zo’n geval de kosten tot een maximaal bedrag. Die bedragen kunnen per verzekeraar en expert verschillen. Dat staat in de polisvoorwaarden.
Vaak kan de klant voor een hogere maximale vergoeding kiezen door een hogere premie te betalen. Als er een advocaat voor het geschil is vereist, (procesmonopoliezaken), dan vergoedt de verzekeraar een hogere vergoeding dan wanneer het geschil ook kan worden opgelost door een (eigen) jurist.
Hierdoor blijft de verzekeringspremie betaalbaar en juridische bijstand voor een zo groot mogelijke groep Nederlanders toegankelijk.
De kwaliteit van dienstverlening door rechtsbijstandsuitvoerders wordt door klanten gemiddeld zeer positief beoordeeld. Alle rechtsbijstandverzekeraars en -uitvoerders moeten voldoen aan de eisen van de Kwaliteitscode Rechtsbijstand van het Verbond van Verzekeraars. In deze code staat welke verplichtingen een rechtsbijstandverzekeraar heeft tegenover de klant. Als een klant ontevreden is over de rechtsbijstand van de verzekeraar, dan kan hij de volgende acties ondernemen:
Toegang tot het recht is essentieel in een democratische rechtsstaat. Nederlanders die juridisch advies of bijstand nodig hebben bij een procedure, en geen advocaat of mediator kunnen betalen, hebben recht op een vergoeding van de kosten. Daarnaast kunnen zij advies inwinnen bij het juridisch loket. Deze voorzieningen worden gesubsidieerde rechtsbijstand genoemd.
Ook de overheid streeft ernaar dat mensen de juiste route kunnen vinden. En dat ze goed worden geholpen bij een juridisch probleem. Daarom werkt de overheid aan de vernieuwing van het stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Dit programma loopt tot 1 januari 2026. Meer lezen? Kijk dan op de website van de rijksoverheid.
Rechtsbijstandverzekeraars vervullen een belangrijke rol bij het toegankelijk en betaalbaar maken van rechtshulp, maar zijn nu geen partij in het huidige stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Op dit moment voeren alleen advocaten door de overheid gefinancierde rechtshulp uit.
Belangrijk uitgangspunt voor de herziening van gesubsidieerde rechtsbijstand is om geschillen in een vroegtijdig stadium – dus voordat ze escaleren – en op een laagdrempelige manier op te lossen. Dit kan bijvoorbeeld door laagdrempelige voorzieningen in de wijk te organiseren. Als er dan meer specialistische hulp nodig is, kan worden verwezen naar aanbieders van rechtshulppakketten. Op die manier is een breder aanbod van juridische dienstverleners beschikbaar, om geschillen op een adequate, effectieve en betaalbare manier op te lossen.
Verzekeraars steunen deze aanpak. Het is goed dat een breed scala aan juridische dienstverleners via het aanbieden van rechtshulppakketten betrokken kan worden bij het verlenen van gesubsidieerde rechtsbijstand. Kwaliteitsborging is daarbij uiteraard van groot belang. Via verschillende pilots en in overleg met belanghebbenden, worden de contouren van het nieuwe stelsel verder ingevuld. Het is van groot belang dat deze invulling van de plannen zorgvuldig gebeurt. Wij vinden het belangrijk dat iedereen in Nederland de toegang tot het recht behoudt en het nieuwe stelsel dit goed waarborgt.
