Binnen het project werkten onderzoekers uit verschillende landen samen. Hoe gingen de onderzoekers te werk?
“Om een goed beeld te krijgen van de nationale markten van motorvoertuigcriminaliteit hebben de onderzoekers uit de verschillende landen per land een rapport opgesteld. De onderzoekers analyseerden hier recente strafdossiers voor en interviewden relevante partijen, zoals wetshandhavingsinstanties, autofabrikanten, autoverzekeraars en detailhandelaren actief in de e-commerce.”
Hoe is de situatie in Nederland?
“In Nederland zijn het vooral georganiseerde bendes die verantwoordelijk zijn voor diefstal van auto’s en auto-onderdelen. Deze gestolen auto’s worden regelmatig gebruikt voor andere criminele activiteiten, zoals het importeren van drugs, wapens en illegaal geld. Auto’s worden daarnaast ook gestolen voor financieel gewin. Bepaalde modellen worden ‘op bestelling’ gestolen en vervolgens de grens overgebracht. Dit geldt ook voor specifieke auto-onderdelen. Denk hierbij aan katalysatoren die veel geld opbrengen.”
Hutten geeft verder aan dat met name duurdere auto’s ook gebruikt worden als betaalmiddel, vooral omdat cashbetalingen steeds lastiger worden. Ons land is bovendien een ‘doorgeefluik’ naar andere landen wat gestolen auto’s betreft; hele auto’s worden in containers en vrachtwagens het land uit getransporteerd. Wat opvalt, is dat de gestolen auto’s vaak de goedkopere modellen zijn. Dit komt met name doordat deze voertuigen minder tot geen anti-diefstalvoorzieningen hebben. Deze goedkopere auto’s komen vooral in Afrikaanse landen terecht. In Oost-Europa zijn juist Duitse auto’s populairder, omdat ze bekendstaan als robuust.
Top 3 gestolen automerken in 2023
1. Toyota RAV 4
2. Volkswagen Golf
3. Volkswagen Polo
Bron: Allianz Direct
Wat betreft auto-onderdelen worden met name navigatiesystemen, nummerplaten en airbags gestolen. Ook sturen en multimediasystemen zijn populair.
“De onderdelen worden om twee redenen gestolen. De eerste categorie onderdelen worden gestolen om de hoge waarde en het ‘bling’-imago. Deze delen kunnen meestal snel verkocht worden. Bij de tweede categorie gaat het om onderdelen die worden gestolen om reparaties mee te verrichten”, vervolgt de CCV-adviseur.
Tot slot noemt Hutten welke locaties in Nederland populair zijn bij dieven. “Dit zijn met name grenslocaties zoals Limburg en locaties met meerdere uitvalswegen zoals Amsterdam.”
Lienke Hutten
Uiteindelijk heeft een en ander geresulteerd in het Europees barrièremodel. Kun je dit toelichten?
“In de eerste helft van 2023 analyseerden we de rapporten van alle landen. Hier haalden we de grensoverschrijdende elementen uit. Deze elementen vormden de basis van het Europees barrièremodel. In dit model staat beschreven welke stappen criminelen moeten nemen om autodiefstal en autokraak in de Europese Unie te kunnen plegen. Per stap wordt ingegaan op de mogelijkheden die geboden worden, de signalen die opgevangen kunnen worden, de personen die de criminelen bewust of onbewust bij hun acties kunnen helpen, de barrières die opgeworpen kunnen worden en de partijen die dit kunnen doen. De projectgroep legt op dit moment de belangrijkste vijf barrières aan de Europese Commissie voor om op te pakken.”
De vijf belangrijkste barrières binnen het Europese barrièremodel
1. Zorg voor datagedreven automatische nummerplaatherkenning binnen de EU;
2. Inventariseer het autoverkoopproces in verschillende lidstaten;
3. Ken als autohandelaar je klant en de herkomst van onderdelen;
4. Markeer auto-onderdelen om handel van gestolen onderdelen tegen te gaan;
5. Creëer als verzekeraars bewustzijn bij autobezitters.
Tot slot. Welke rol kunnen verzekeraars spelen?
“De rol van verzekeraars komt vooral terug in de vijfde barrière. Als verzekeraars goed samenwerken, kunnen ze veel informatie delen, waardoor autodiefstaltrends vroeg ontdekt kan worden. Een en ander kan gerealiseerd worden door wettelijke kaders te bieden voor het uitwisselen van data en als verzekeraars elkaar toegang geven tot de eigen informatiesystemen."
Als verzekeraars diefstaltrends communiceren naar autobezitters, kunnen zij ook sneller preventieve maatregelen nemen. Idealiter komt er volgens Hutten een ‘trend-detectiesysteem’ waarbij verzekeraars samenwerken om trends te signaleren en te communiceren.
Lienke Hutten is criminoloog en sinds 2017 werkzaam als adviseur bij het CCV. Bij het CCV werkt zij onder andere als projectleider binnen het team georganiseerde criminaliteit, met de focus op barrièremodellen. Daarnaast is ze binnen het CCV projectleider van het team Online aangejaagde ordeverstoringen.