De sanctielijsten (ook die van de VS) worden regelmatig aangepast op basis van verscherpte sancties door onder andere de Verenigde Naties (VN), de Verenigde Staten (VS) en de Europese Unie (EU). Swift-sancties zijn vanaf 12 maart ingegaan. Lees dagelijks de informatiepagina van DNB voor de laatste stand van zaken. 

Wees alert op sancties

Bedrijven en vooral financiële instellingen, waaronder verzekeraars, moeten momenteel extra alert zijn op toevoegingen aan de sanctielijsten in verband met de oorlog tussen Oekraïne en Rusland.  Ook is er een verbod op sanctie-omzeiling.

Sanctiewetgeving en verzekeraars

Onder de Nederlandse Sanctiewetgeving is het verboden om bij te dragen aan ondersteuning van een activiteit of transactie van een persoon, entiteit of land op de sanctielijsten. Er staan hoge boetes op het niet naleven van sanctiewetgeving.

Voor verzekeraars is het van belang dat ze bij het aangaan van de verzekering, tijdens de looptijd en voor uitkering nagaan of de bij de verzekering betrokken personen (bijvoorbeeld de verzekeringnemer, de uitkeringsgerechtigde of de uiteindelijk belanghebbende) op een sanctielijst staan. Deze regels gelden ook ten aanzien van andere zakelijke relaties, zoals schadeherstelbedrijven of het cateringbedrijf op kantoor. Ook dan mag er geen zakelijke relatie worden aangegaan, zoals een verzekering afsluiten. Ook mag er niet worden betaald of uitgekeerd. Een ‘hit’ moet bovendien worden gemeld aan de toezichthouder.  

Wat zijn sancties?

Nederlandse verzekeraars leven sancties na die door de EU zijn opgesteld naar aanleiding van de situatie in Oekraïne. Sancties zijn dwingende instrumenten, die bijvoorbeeld worden ingezet als reactie op schendingen van het internationaal recht. In dit geval vanwege de oorlog in Oekraïne.

Is schade door vluchtelingen gedekt op je woonhuis- en aansprakelijkheidsverzekering? Oekraïense vluchtelingen die in Nederland door een gezin worden opgevangen, zijn meestal (voor een bepaalde periode) meeverzekerd op de inboedel-, opstal en aansprakelijkheidsverzekering van het gastgezin. Neem altijd contact op met je verzekeraar om te melden dat je vluchtelingen in huis neemt. Je verzekeraar kan je dan van meer informatie voorzien.

De situatie in een land kan snel veranderen, bekijk voordat je een reis boekt altijd de reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze zijn leidend voor reisverzekeraars en hebben gevolgen voor de dekking van je reis- en annuleringsverzekering. Schades door oorlog zijn meestal niet verzekerd op je reis- of annuleringsverzekering. Neem bij twijfel of vragen contact op met je verzekeraar. 

Reisadviezen Oekraïne, Rusland en omliggende regio's aangescherpt

De kleurcode van het reisadvies van de Nederlandse overheid is ‘rood’ voor heel Oekraïne. Dat betekent dat het te gevaarlijk is om naartoe te reizen. De overheid heeft aangeraden om er in geen geval heen te reizen en heeft duidelijk gemaakt dat zij niet kunnen helpen. Als het reisadvies rood is, zoals dat van Oekraïne, dan biedt je reisverzekering soms geen dekking voor schades die je oploopt wanneer je ervoor kiest om tóch af te reizen. Ook voor aan Oekraïne en Rusland grenzende landen zijn aangescherpte reisadviezen uitgegeven. Ga goed voorbereid op reis: check je polisvoorwaarden of neem contact op met je eigen verzekeraar.

Ben je op dit moment in Oekraïne? Registreer je dan bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo weten zij dat je in het land bent en blijf je op de hoogte van de laatste informatie.  

Annuleringsverzekering 

Wanneer je een reis liever niet meer maakt, dan wordt dat meestal niet gedekt door je annuleringsverzekering. Neem contact op met je reisbureau, touroperator of vervoersmaatschappij om te overleggen over de mogelijkheden. Je hebt altijd het recht de reis te annuleren, houd er wel rekening mee dat je verplicht bent de reissom te betalen die je verschuldigd bent. 

Het risico dat een bedrijf loopt wanneer het producten of diensten levert aan debiteuren gevestigd in de Oekraïne die pas na levering hoeven te worden betaald (‘handelskrediet’), is als gevolg van de oorlog verder toegenomen. In reactie op de ontwikkelingen is het goed om dit risico te heroverwegen en eventuele maatregelen te treffen. Bijvoorbeeld door nieuwe leveringen te doen op basis van vooruitbetaling of door het verkrijgen van aanvullende garanties. De dekking die kredietverzekeraars bieden aan leveranciers kan als gevolg hiervan verder worden aangepast, zowel in termen van beschikbare dekkingscapaciteit als op het gebied van premie en voorwaarden. 

Hoe zit het met schade veroorzaakt door een Russisch voertuig?

Het Nederlands Bureau Motorrijtuigverzekeraars meldt dat er consequenties zijn nu meerdere Russische banken uitgesloten zijn van SWIFT:

• Schade door een Russisch gekentekend voertuig aan een Nederlands gekentekend voertuig en/of inzittende(n) daarvan, veroorzaakt in een ander groene kaart-land dan Rusland, wordt vergoed.
• Schade veroorzaakt door een Russisch gekentekend voertuig in Rusland kan leiden tot vervelende situaties, omdat betaling van de schade door Russische autoriteiten als twijfelachtig gezien kan worden. Op dit moment is het nog onduidelijk of dit vergoed kan worden.

Van overige situaties is nog onbekend wat de gevolgen zijn. Het Verbond adviseert om niet naar/door Oekraïne, Rusland of Belarus te rijden.

Wat gebeurt er als een voertuig uit Oekraïne schade rijdt in Nederland?

De Oekraïense WA-verzekeraar heeft een vertegenwoordiger (correspondent) in Nederland aangesteld. Deze regelt de WA-schade door een Oekraïens voertuig én schiet de schade voor. Als voorwaarde moet de Oekraïense WA-verzekeraar bevestigen dat er een groene kaart is afgegeven en dat deze geldig is op de schadedatum. De Oekraïense WA-verzekeraar betaalt de vertegenwoordiger vervolgens terug.

Wat gebeurt er als de Oekraïense verzekeraar niet kan betalen?

Wanneer de Oekraïense WA-verzekeraar niet terug kan betalen, of in het uiterste geval failliet is, dan staat het Nederlands Bureau Motorrijtuigenverzekeraars garant.

Wie regelt WA-schade in gevallen waar geen 'correspondent' is aangesteld?

In gevallen waar geen correspondent is aangesteld, regelt het Nederlands Bureau de WA-schade en schiet de schade voor. Daarbij moet worden aangetoond dat er een geldige groene kaart is. Vervolgens verhaalt het Nederlands Bureau de schade weer op het Oekraïens Bureau. Als dat laatste bureau vanwege de situatie (tijdelijk) niet kan terugbetalen, dan is dat voor risico van het Nederlands Bureau. De benadeelde ondervindt daar geen hinder van.

Wat gebeurt er met schade veroorzaakt door een onverzekerd Oekraïens voertuig?

In de hectiek kan het gebeuren dat de verzekeringscontrole bij een grensovergang achterwege is gebleven en dat er een auto onverzekerd doorrijdt naar Nederland. In dat geval staat het Waarborgfonds in voor vergoeding aan de benadeelde. Zij verhalen dit vervolgens op de onverzekerde veroorzaker (en niet op het Oekraïens Bureau).

Wat gebeurt er als een Nederlands voertuig in Oekraïne schade rijdt?

Het kan voorkomen dat een Nederlands voertuig in Oekraïne schade rijdt. In dat geval zal de schaderegeling met de benadeelde in gang worden gezet op voorwaarde dat een geldige groene kaart aanwezig is.

Ook de transportsector heeft te maken met de inval van Rusland in Oekraïne en het afsluiten van het luchtruim, waterwegen en grenzen. Security officers van rederijen krijgen vanuit de kustwacht direct signalen door vanuit het ministerie over aanvullende maatregelen die gelden bij een verhoging van het dreigingsniveau. Oekraïne is voor zeeschepen inmiddels afgesloten gebied. De in goederentransportverzekeringen gebruikelijke oorlogsclausule (M3) is in werking getreden. Dit heeft meestal gevolgen voor de dekking.

Het lidmaatschap van het Russian Maritime Register of Shipping (RMRS) is vanaf 14 maart ingetrokken door de International Association of Classification Societies (IACS), de class societies Lloyd’s Register en DNV. Dit kan gevolgen hebben voor de verzekeringsvoorwaarden als gebruik wordt gemaakt van de G2 classificatieclausule (VNAB).

Cyberverzekeringen richten zich niet specifiek op bedreigingen uit een land of regio en kennen daardoor in de regel geen specifieke uitsluiting(en). Maar, ‘oorlog’ kan in sommige gevallen wél opgenomen zijn als uitsluiting. Neem bij twijfel of vragen contact op met je verzekeraar.

Waarschuwing NCTV desinformatie en cyberdreiging in Nederland

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) houdt er rekening mee dat Nederland getroffen kan worden door de oorlog in Oekraïne. De NCTV denkt dan bijvoorbeeld aan cyberaanvallen die communicatiesystemen van banken, ziekenhuizen, energie-infrastructuur of andere vitale systemen kunnen raken. 

Adviezen Nationaal Cyber Security Centrum

Vanwege de ontwikkelingen in en rond Oekraïne heeft het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) een advies verspreid met een aantal ‘hapklare’ handelingsperspectieven (zie bullets hieronder) die zowel van toepassing kunnen zijn op verzekeraars zelf als hun (klein)zakelijke klanten. Veel nuttige en begrijpelijke preventietips zijn te vinden op de website van het Digital Trust Center (DTC).  

In het algemeen geldt: 

• Houd je aan de basismaatregelen cybersecurity. De digitale aanvallen in de Oekraïne verschillen in methodiek, dit onderstreept de noodzaak van het naleven van de basismaatregelen.
• De AIVD en het MIVD hebben recent een publicatie uitgebracht waarin ze zeven momenten benadrukken waarin een cyberaanval door statelijke actoren gestopt kan worden. Dit kan helpen uw digitale weerbaarheid tegen statelijke digitale aanvallen te verhogen. 
• Houd monitoring en detectie in de gaten. Neem bij verdacht netwerkverkeer contact op met het Computer Emergency Response Team (CERT) voor uw sector of het NCSC (indien uw bedrijf deel uitmaakt van een als ‘vitaal’ aangemerkte sector). 
• Let specifiek op de basismaatregel ‘segmenteer netwerken’. Vooralsnog worden cyberaanvallen gericht ingezet in de regio Oekraïne. Voorkom dat een gerichte digitale aanval op een instantie in de regio overslaat op systemen.

Webinar NCSC en DTC

Op woensdagmiddag 9 maart hebben NCSC en DTC het webinar 'Huidig beeld en digitale impact oorlog Oekraïne' uitgezonden. De informatiesessies is beschikbaar via deze terugkijklink. 

Het conflict in Oekraïne kan ook leiden tot juridische problemen. Denk aan problemen met geboekte of geannuleerde reizen, leveranciers die gekochte goederen niet leveren of afnemers die bestelde artikelen niet in ontvangst kunnen nemen. Rechtsbijstandsverzekeraars staan in die gevallen voor hun klanten (zowel particulier als zakelijk) klaar en helpen hen verder. Bel bij vragen met je eigen rechtsbijstandsverzekeraar.

Bij levensverzekeringen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen is de kans aanwezig dat overlijden tijdens verblijf in een oorlogsgebied, of als gevolg van oorlogshandelingen, niet verzekerd is. Ook bij pensioenverzekeringen is het mogelijk dat er in zo'n geval bij overlijden geen of een lagere uitkering plaatsvindt.

In de polisvoorwaarden van je levensverzekering, arbeidsongeschiktheidsverzekering of pensioenregeling, of in het pensioenreglement, staat vermeld in welke situaties er geen uitkering plaatsvindt. Neem bij twijfel of vragen contact op met je verzekeraar.

Militairen op vredesmissie

Voor Nederlandse militairen die op vredes- of humanitaire missie worden uitgezonden, is een speciale regeling van kracht.

Het is een reguliere schadeverzekeraar met zetel in Nederland verboden om schades te verzekeren die zijn veroorzaakt door of ontstaan uit een gewapend conflict, burgeroorlog, opstand, binnenlandse onlusten, oproer of muiterij die zich in Nederland voordoet. Het verbod geldt alleen voor verzekeraars onder Nederlands toezicht. Bijkantoren van buitenlandse partijen kunnen voor Nederlandse klanten wél dekking bieden tegen vormen van molest.  

Verzekeraars die molest wél mogen verzekeren

Voor onderlinge verzekeraars is een wettelijke uitzondering gemaakt. Voor die verzekeraars geldt het hierboven beschreven verbod niet. Daarbij gaat het specifiek om onderlinge waarborgmaatschappijen met zetel in Nederland en ondernemingen op onderlinge grondslag met zetel buiten Nederland die uitsluitend schadeverzekeringen aangaan met betrekking tot schade die veroorzaakt kan worden door, of ontstaan uit, gewapend conflict, burgeroorlog, opstand, binnenlandse onlusten, oproer en muiterij. 

Ook in zee-, transport-, luchtvaart- en reisverzekeringen is het toegestaan om molestrisico's te verzekeren met de algemeen gebruikelijke molestclausules. Dat mag zolang De Nederlandsche Bank (DNB) daar geen bedenkingen tegen naar voren heeft gebracht.  

Wat is (groot) molest?

Molest zijn grootschalige, door menselijk handelen veroorzaakte, gewelddadige calamiteiten. Oorlog en andere grootschalige calamiteiten zijn vaak uitgesloten van dekking vanwege het cumulatierisico en het mogelijk in gevaar brengen van de financiële stabiliteit van verzekeraars. Sommige vormen ervan zijn dan ook  wettelijk geregeld.  

Lees meer over rampen & terreur in relatie tot verzekeren