Leg eens uit, die ‘goede stap’.
“Het is een mooie stap in de goede richting, die ook goed aansluit bij de schets voor het stelsel die wij in 2014 presenteerden. Maar er is meer aan de hand dan alleen de lage rente. De arbeidsmarkt verandert, mensen werken vaak niet meer hun hele leven in loondienst. Maar ook de economie verandert. Bedrijven en sectoren groeien en krimpen in hoog tempo, en grenzen tussen sectoren vervagen. Het pensioenstelsel moet ook op die veranderingen aansluiten.”
En klopt het dat het ook niet meer is uit te leggen?
“Het was altijd al moeilijk uit te leggen, maar zolang verwachtingen worden waargemaakt is dat niet zo’n issue. Als uitkomsten onzekerder worden, neemt de behoefte aan transparantie, eenvoud en ruimte voor eigen keuzes toe. Dat betekent onder meer dat een persoonlijk stelsel met ruimte voor keuzes veel beter past in deze tijd. Daardoor lijkt het misschien dat de risico’s opeens meer bij de deelnemers komen te liggen, maar eigenlijk was dat al zo. Die risico’s worden alleen expliciet gemaakt. De volgende logische stap is dat een deelnemer er meer over te zeggen krijgt.”
Maar met een persoonlijke pensioenpot laat je toch ook het solidariteitsprincipe los?
“Nee. De belangrijkste vormen van solidariteit blijven gewoon bestaan. De solidariteit tussen man en vrouw en tussen ziek en gezond. Maar ook de solidariteit met degene die arbeidsongeschikt wordt, en de solidariteit tussen mensen die kort en lang leven. Dat kan allemaal blijven in een persoonlijk, eenvoudig en transparant stelsel. Wat niet meer kan is de ene groep structureel de andere laten subsidiëren zonder dat die groep dat weet of daar iets over te zeggen heeft. Maar dat noem ik geen solidariteit.’
Aan welke kenmerken voldoet het ideale pensioenstelsel van de toekomst dan?
“Een persoonlijk stelsel met ruimte voor keuzes heb ik al genoemd. Denk aan keuzemogelijkheden over het risicoprofiel van de beleggingen en de gewenste mate van zekerheid. Daarnaast moet het systeem eenvoudig en transparant zijn. Daarvoor kunnen premieovereenkomsten, waarbij deelnemers persoonlijke eigendomsrechten hebben, voor zorgen. De overdracht is bijvoorbeeld simpeler. Tot slot moet het systeem flexibel zijn, zodat je bijvoorbeeld kunt inspelen op de dynamische arbeidsmarkt en de deelnemer kunt volgen die voor, na of tijdens een vast dienstverband (ook) als zelfstandige werkt.”
En wie gaat dat uitvoeren?
“Dat is in deze fase niet de juiste vraag. Laten we eerst aan een toekomstbestendig stelsel werken. Daarna volgen er vanzelf uitvoerders die daarbij horen. Wel ben ik ervan overtuigd dat ook verzekeraars bij dit vraagstuk waarde kunnen blijven creëren, onder meer vanwege de kennis die zij hierover in huis hebben. Maar de belangen van bestaande instituties moeten de vormgeving van het stelsel niet bepalen.”
In december 2014 publiceerde het Verbond de visie ‘Mee met de tijd’ naar een toekomstbestendig pensioenstelsel, met daarin tien aanbevelingen. Nieuwsgierig? Download de visie.