Jagt deelt allereerst wat cijfers. “In 2020 zijn er 25 miljoen fietsen waarvan 3,1 miljoen e-bikes. Van de nieuw verkochte fietsen is 52 procent een e-bike met een gemiddelde waarde van 2.400 euro. Fietsdiefstal is het meest voorkomende vermogensdelict. In 2019 was er ruim 600 miljoen aan schade. Ook in 2021 was er een sterke stijging van het aantal fietsdiefstallen. Zo zijn er 735.000 gestolen fietsen, waarvan 110.000 e-bikes. Die trend heeft zich in 2022 doorgezet. Ten opzichte van 2020 zijn er in 2021 25 procent meer aangiftes gedaan van e-bike diefstal.” De winkelwaarde van de gestolen fietsen is ook flink gestegen. In 2020 had nog 18 procent van de gestolen fietsen een waarde van boven de tweeduizend euro, in 2022 is dat 61 procent. Dit komt vooral doordat met name duurdere e-bikes worden gestolen.”
Thijs Jagt
Wat betreft de dieven zijn het volgens Jagt zowel gelegenheidsdieven als georganiseerde bendes die fietsen naar het buitenland transporteren. Het aandeel diefstallen door georganiseerde bendes neemt bovendien toe. Dit blijkt doordat er steeds vaker meerdere fietsen worden gestolen. Zo zijn er voorbeelden bekend waarbij 23 fietsen waarvan 18 e-bikes in één keer zijn gestolen. De diefstallen vinden tot slot vooral plaats in sterk stedelijke gebieden, grensregio’s en kustgebieden. De diefstal komt het vaakst voor in winkelgebieden (29 procent), rondom huis (29 procent) en treinstations (21 procent).
"Zo zijn er voorbeelden bekend waarbij 23 fietsen waarvan 18 e-bikes in één keer zijn gestolen"
ART-sloten
Jagt is sinds vijf jaar productmanager bij Unigarant. Hij is verantwoordelijk voor alles wat zich op de weg begeeft, waaronder ook fietsen en e-bikes. Daarnaast zit hij in het bestuur van de Stichting Aanpak Fiets- en E-bikediefstal (SAFE). “Binnen deze rol ben ik met het thema fietsdiefstal bezig. Je ziet het aantal fietsdiefstallen toenemen en ook vanuit mijn functie bij Unigarant proberen we daar iets aan te doen. We willen dat iedereen minder last heeft van het groter wordende probleem.”
Om het aantal diefstallen tegen te gaan, hebben e-bike-eigenaren zelf natuurlijk ook een verantwoordelijkheid. “Het advies is om naast het vaste slot, de fiets vast te maken aan een vaststaand object met een ART 2-sterrenslot (zie ook kader, red.). Bij duurdere fietsen vanaf tweeduizend euro is het bovendien raadzaam om fietsen te beveiligen met track-en tracesystemen. Met deze systemen kan de fiets dan, als deze toch gestolen wordt, goed worden teruggevonden. Wat veel gebeurt is dat het track- en tracesysteem wordt ingebouwd op de plaats waar op de fiets de motor- en trapas zit. Daar kun je het niet zien, en weet je als dief dus ook niet dat het erop zit.” Uiteindelijk is een combinatie van een mechanische slot, een elektronisch slot en track- en trace volgens de productmanager het beste. “Elk beveiligingssysteem heeft namelijk zijn voor- en nadelen. Zo kun je mechanische sloten met brute kracht openen en elektronische beveiliging kan door dieven gehackt worden door het signaal af te tappen. Met een combinatie ga je diefstal zoveel mogelijk tegen; al blijft het altijd een kat- en muissspel.”
Inzet netwerk en fietsregistratie essentieel
Jagt benadrukt dat het gehele netwerk bestaande uit verzekeraars, politiek, politie en fietseigenaren moet samenwerken om diefstal tegen te gaan. “Fietsdiefstal is helaas zo aantrekkelijk omdat de waarde van fietsen steeds hoger wordt. Ook zijn ze makkelijk te stelen, eenvoudig verhandelbaar en is de pakkans heel klein, want de politie geeft geen prioriteit aan fietsdiefstal.”
"Op het moment dat je fietsen registreert kunnen ze namelijk makkelijker teruggebracht worden naar de eigenaar en zijn ze ook minder makkelijk verhandelbaar"
SAFE wil volgens hem op alle fronten iets betekenen. “We benadrukken het belang van sloten en preventie en overleggen met de NS wat we aan het probleem kunnen doen, want ook bij treinstations worden veel fietsen gestolen. Daarnaast zouden we naar een goed gevuld fietsregister moeten komen. Op het moment dat je fietsen registreert kunnen ze namelijk makkelijker teruggebracht worden naar de eigenaar en zijn ze ook minder makkelijk verhandelbaar. Op dit moment is er wel een register, maar dat is vrijwillig en daar zijn nu nog te weinig fietsen in opgenomen. Uiteindelijk zou je moeten naar eenzelfde registratie van fietsen moeten zoals nu bij auto’s gebeurt. We zijn aan het onderzoeken hoe we dat op een pragmatische manier kunnen organiseren. Het is nog de vraag hoe je dit organiseert, want bij doorverkoop wordt het al snel lastig. Stel je koopt een tweedehandsfiets, hoe doe je het dan qua registratie? Ook kun je je afvragen of het bij oudere fietsen nodig is, want het zijn vooral nieuwe fietsen die diefstalgevoelig zijn. Toch ligt hier zeker een grote preventiekans”, besluit Jagt.
Wat is nu precies een ART-slot?
“Met de toenemende populariteit van e-bikes en elektrische bakfietsen wordt ook de diefstal ervan een steeds groter probleem”, zo meldde het Verbond begin dit jaar. Om diefstal te voorkomen is het aan te raden om bij het parkeren deze kostbare en voor dieven aantrekkelijke tweewielers met een tweede slot vast te maken aan de ‘vaste wereld’. Stichting ART adviseert om tenminste een ART 1 ster (ART*) te gebruiken voor een tweede slot. Voor het aan de fiets vast gemonteerde tweede slot stelt de stichting een ART 2 ster (ART**) slot voor. Maar wat zijn nu precies ART-sloten? Waar vind je ze en hoe weet je zeker dat het slot dat je koopt daadwerkelijk ART-gecertifieerd is? Henk van Vliet, certificatiemanager bij KIWA-SCM dat voor Stichting ART de certificering verzorgt, licht een en ander toe.
Henk van Vliet
Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen een 1 en 2 ster-slot?
“Het belangrijkste verschil zit in wat de sloten aan kunnen qua ‘aanvalsbestendigheid’. We testen hiervoor in het testlaboratorium SKG-Ikob in Geldermalsen. De test bestaat uit twee delen. Allereerst proberen we het slot met brute kracht open te breken. Daarnaast wordt het slot zelf gemanipuleerd door bijvoorbeeld het slotcilinder proberen te openen of de pinnetjes te manipuleren. Bij 1 ster is de aanvalsbestendigheid lager dan bij 2 sterren en dan zijn bepaalde gereedschappen uitgesloten. Een 2 ster-slot houdt bijvoorbeeld wel stand tegen een kabeltang of een betonschaar, een 1 ster-slot niet.”
Hoe weet de e-bikebezitter hoeveel sterren een slot heeft?
“Er is een goedkeur-label dat op het slot zit. Soms is dit erin geprint en daar staat dan groot ART op. Het aantal ingekleurde sterren geeft aan hoeveel sterren een slot heeft.”
Waar zijn de sloten te koop?
“Iedere normale fietshandel heeft ART-gekeurde sloten. Online is ook veel te koop en we houden bij of websites niet ten onrechte onze naam gebruiken; we controleren dit continu. Als het keurmerk erop zit, kun je er dus vanuit gaan dat het in orde is.”
Komen er nog nieuwe ontwikkelingen aan op slot- en beveiligingsgebied?
“Heel veel mensen hebben vragen over elektronische sloten. Deze zijn er al en de sloten die zijn goedgekeurd hebben een ‘e’ achter het goedkeurnummer. Met deze sloten kun je bijvoorbeeld via een speciale app je fiets ontgrendelen. Je hebt dan geen sleutel meer nodig en je kunt ook makkelijk iemands fiets lenen met een ontgrendelcode die na een dag vervalt. Het slot werkt via een signaal vanuit de telefoon naar het slot en alles wordt geregistreerd binnen de app. De fiets op slot zetten gebeurt overigens nog wel handmatig. Het loopt echter nog geen storm; op dit moment hebben we pas voor twee elektronische sloten een 2-sterrenkeurmerk uitgegeven.”
Tot slot. Wat is de status van track- en tracesystemen voor fietsen?
“Op dit moment is binnen het keurmerk geen ruimte voor track- en trace. Binnen de certificering zijn we ermee bezig en we gaan hier zeker in de toekomst naar kijken. Het mooiste zou zijn als we in de toekomst een centrale database zouden hebben waarin alle fietsen met een track en -tracesysteem geregistreerd staan, net als bij personenauto’s. Deze database kan dan door verzekeraars worden geraadpleegd, zodat de gestolen fietsen via een opsporingsdienst kunnen worden terug gehaald. Daar ligt een grote kans. Vooral ook, omdat een gesloten fiets tegenwoordig veel meer waard is dan vroeger. Komende tijd hopen we in gesprek te gaan met SAFE om te onderzoeken wat we op dit gebied voor elkaar kunnen betekenen.”