Onder leiding van moderator Anouschka Laheij mochten naast kandidaat-Kamerlid Laura Vissenberg ook Joost Sneller (D66) en Pieter Grinwis (kandidaat voor de ChristenUnie) debatteren over drie stellingen. Onder de kijkers/luisteraars bevonden zich toezichthouders, ambtenaren, vertegenwoordigers van brancheverenigingen en uiteraard was er een groot aandeel aanwezig vanuit de financiële sector. Hun stemvoorkeur? Als het aan de financiële sector ligt, wordt het volgende week een nek-aan-nek race tussen D66 (25 procent van de stemmen) en de VVD (25 procent). GroenLinks kwam met dertien procent op de derde plek.
Laura Vissenberg (GroenLinks): “De financiële sector kan als een katalysator dienen."
Stelling 1: “De financiële sector speelt een sleutelrol om van duurzaamheid een succes te maken”, aldus Femke de Vries
Via een filmpje maakte Femke de Vries, onafhankelijk voorzitter van het IMVO Convenant Verzekeringssector en van de Commissie Financiële Sector Klimaatcommitment, duidelijk dat de financiële sector in ons land voorop loopt. “Onder meer als het gaat om rapportages over het CO2-gehalte van financieringen en beleggingen, maar vanaf volgend jaar ook door actieplannen aan die rapportages toe te voegen”.
“Eens”, reageerde Laura Vissenberg (GroenLinks) als eerste. Vissenberg is zelfs van mening dat de financiële sector vooroploopt als het gaat om verduurzaming. “Zowel ten opzichte van de reële economie als op de politiek. Ze benadrukte dat het komend kabinet ook het laatste kabinet is dat de doelstellingen nog kan realiseren. “Dat is een enorme verantwoordelijkheid en daar is iedereen voor nodig, ook de financiële sector”.
Volgens haar is wel de overheid in eerste instantie aan zet (“Waar gaan we naar toe? Wat gaan we beprijzen?”), maar kan de financiële sector als een katalysator dienen. De markt heeft veel meer zicht op risico’s. Waar zitten ze? Hoe kunnen we ze (beter) beheersen of zelfs afbouwen? En natuurlijk moet de markt zijn werk kunnen doen. Duidelijkheid, bijvoorbeeld over het sluiten van kolencentrales, helpt daarbij.”
Joost Sneller (D66), die sinds 2017 in de Tweede Kamer zit, wilde graag gezegd hebben dat het kabinet al veel stappen heeft gezet. “Met een Klimaatwet en een Klimaatakkoord is er een stap vooruit gezet, maar ik geef toe dat er nog een flinke schep bovenop moet. Zeker aan de beleggingskant is duidelijkheid nodig. Wij zijn begonnen met zestig procent (CO2-reductie). Dat is 55 procent geworden, maar dat móeten we dan ook halen. Een (aanjagende) rol van de toezichthouder is daarbij belangrijk.”
Op de vraag van debatleider Anouschka Laheij wat hij van de financiële sector verwacht, antwoordde Pieter Grinwis (ChristenUnie) dat de overheid weliswaar moet zorgen voor heldere standaarden, maar dat de sector zelf ook meer kan doen. “Groenleningen zijn bijvoorbeeld vaak alleen voor nieuwe intreders bedoeld. Een al bestaande akkerbouwer die graag een transitie wil maken, komt niet in aanmerking. Beloon die ondernemer nou ook, maak zijn risico kleiner en zorg voor nog een groen erf.”
Liesbeth van der Kruit (Achmea) voegde daaraan toe dat verzekeraars zeker wel meebewegen. “Veel verzekeraars trekken zich bijvoorbeeld al terug uit het beleggen in super slechte fossiele brandstoffen als steenkool. Heldere standpunten, ook vanuit de politiek, helpen ons daarbij. Wij hebben behoefte aan duidelijkheid.”
Pieter Grinwis (ChristenUnie): “Wij willen graag een focus op daden, niet op doelen.”
Stelling 2: “Een groen herstelbeleid moet prioriteit zijn voor het nieuwe kabinet”, aldus Diederik Samsom
Diederik Samsom is sinds ruim een jaar kabinetschef van Frans Timmermans in Europa. Ook hij sprak via een filmpje en gooide de knuppel in het hoenderhok. “We zitten nu nog volop in de pandemie, maar wat doen we straks? Gaan we terug naar hoe het was? Of maken we een sprong naar voren, naar een schone en circulaire economie?”
Pieter Grinwis (ChristenUnie) gaf de voorkeur aan dat laatste. “Wij zetten niet in op 55 of zestig procent, omdat de transitie ook voorbij 2030 gaat. Bovendien willen wij graag een focus op daden, niet op doelen.” De eerste stap die een nieuw kabinet moet zetten, zit volgens hem in het doorhakken van strategische knopen. “De infrastructuur kan een enorme bottleneck zijn. We moeten zijn voorbereid op bijvoorbeeld elektrificering en zo’n ruimtelijk vraagstuk vraagt om regie van de overheid.”
Laura Vissenberg (GroenLinks) benadrukte op haar beurt dat de tijd dringt. “Ik zeg het nog maar eens. Het komende kabinet is het laatste dat de crisis kan terugdringen. Dat vraagt om ander beleid, een andere vervoerssector, andere woningbouw, een andere voedselproductie. Op ieder terrein moet het anders en dat betekent dat het kabinet zich achter de doelen moet scharen. Daarnaast zullen we ons over de rekening moeten buigen. Hoe gaan we die rekening eerlijk verdelen? Wat betaalt de overheid? Wat vragen we van de mensen? En wat doet de industrie? Zo’n dertig bedrijven zijn samen verantwoordelijk voor veertig procent van de uitstoot. Als we het eerlijk willen verdelen, mogen de grote vervuilers ook wel wat meer bijdragen. Wat ons betreft zoeken we de sleutel in een goede CO2-beprijzing. Dat werkt op ieder terrein door.”
Die woorden ontlokten Marleen Janssen (hoogleraar Sustainable Finance & Accounting), die in de studio aanwezig was als deskundige, tot een reactie. “Alle sectoren die Laura noemt, moeten innoveren. En innoveren betekent afscheid nemen van oude methoden, zodat we op weg kunnen naar de samenleving van de toekomst.” Mooie bijkomstigheid, aldus Janssen, is dat we met het creëren van een nieuw vliegwiel ook zorgen voor economische groei en meer banen.
De eer was aan Joost Sneller (D66) om dit tweede blokje af te sluiten: “Los van de verdienkansen die de economie van de toekomst ons kan brengen, ligt er een potje van 5,6 miljard in Europa te wachten. Wat dacht je van een nationaal isolatieprogramma? Of een lagere energierekening voor de Nederlanders? Er zijn diverse winstpunten te bedenken.”
Rol verzekeraars?
Dé vraag aan de debaters kon natuurlijk niet uitblijven. Wat is de rol van verzekeraars? Laura Vissenberg (GroenLinks) zocht die rol begrijpelijkerwijs in de risico’s. “We moeten echt meer (in)zicht krijgen op de risico’s. Kwetsbare gebieden lopen veel schade op, die soms onverzekerd is. Hoe gaan we dergelijke verliezen delen?” Ze maakt zich zorgen. Onverzekerbaarheid dreigt, omdat klimaatschade in alle landen aan de orde is. Ze opperde daarom om het voortouw te nemen in Nederland en kennis op te bouwen.
Vissenberg werd op haar wenken bediend. Liesbeth van der Kruit vertelde namelijk dat het Verbond van Verzekeraars kort geleden een samenwerking is aangegaan met het KNMI, om kennis met elkaar te delen, data uit te wisselen en zodoende vooral schade te voorkomen. “Dergelijke samenwerkingen hebben we echt nodig om de verzekerbaarheid van het klimaat in stand te houden. Net zo goed als we behoefte hebben aan standaardisering en certificering als het gaat om het verzekeren van zonnepanelen. Wij verzekeren ze graag, maar de behoefte aan standaarden is groot om de verzekerbaarheid te garanderen.
Joost Sneller (D66): “We moeten Europa niet als excuus gebruiken om zelf niks te hoeven doen.”
Stelling 3: “We moeten nu Nederland meer positioneren als het groene hart van de wereld”, aldus Iris van der Looij
Ze is directeur bij Dufas, en liep in haar filmpje letterlijk met een groen hart door de Zuidas in Amsterdam. “Wij hebben ons kantoor opgezegd, zodat we een bijdrage leveren aan minder CO2-uitstoot. Wat kunnen we doen aan het vestigingsklimaat in Nederland? Na de Brexit zijn veel partijen naar ons land getrokken. Moeten wij het groene hart van de wereld worden?”
De drie debaters zijn het grondig met Dufas-directeur Iris van der Looij eens. Volgens Joost Sneller (D66) loopt onze financiële sector zelfs voorop. “Andere landen kijken naar ons en lopen ook hard. We moeten ervoor zorgen dat we voor de troepen uit blijven lopen. De groene transitie biedt immers ook kansen.” Als het aan D66 ligt, komt er bijvoorbeeld een ‘vergroening van de banken-belasting’.
Op de vraag of ons land flexibel genoeg is of dat de regelgeving juist in de weg zit, antwoordt Laura Vissenberg (GroenLinks) dat die regelgeving juist een voordeel is. “Beleggers willen graag duidelijkheid. Regelgeving versterkt eerder dan dat het negatief is voor een gunstig vestigingsklimaat. Als wij bijvoorbeeld de stikstofcrisis niet goed zouden regelen, dan werkt dat enorm in ons nadeel. Bovendien heeft ieder land veel regels en is het vooral de vraag waar wij belang aan hechten. Nederland zit in de top drie van landen met een fiscaal gunstig vestigingsklimaat. Voordat we daar teveel regels aan hebben gehangen, zijn we wel even verder.”
Pieter Grinwis (ChristenUnie) voegt daaraan toe “dat ook zijn partij voor het aanpakken van belangrijke ontwikkelingen is. Ik ben het zeker eens met Laura als ze het heeft over de urgentie, maar we moeten ook een Europese aanpak hebben, onder meer om belastingontwijking aan te pakken.”
“Eens”, besluit Joost Sneller (D66), “maar we moeten Europa niet gebruiken als excuus om zelf niks te hoeven doen. Het gaat niet alleen om een bonusplafond of een bankenbelasting, we moeten ook een goede bereikbaarheid in ons land nastreven. En zorgen voor een fijne school. Dergelijke factoren zijn net zo goed belang voor een goed vestigingsklimaat.”
De uitsmijter van de dag was voor Marleen Janssen. “Dat speelt inderdaad een rol. Wij zien dat ook in onderzoeken. Ook al kunnen mensen elders meer verdienen en een grotere bonus opstrijken, door corona zijn ze zich meer dan ooit bewust dat het belang van een fijn thuis misschien wel het allerbelangrijkste is.”
Eerste debat op 2 maart
Het debat Duurzaamheid en de rol van de financiële sector was de tweede in een reeks. Vorige week stond het eerste financiële verkiezingsdebat onder de titel Veerkrachtig uit de crisis op het programma. Ook dat debat werd mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP), DUFAS, Adfiz en het Verbond. En ook van dat debat is zowel een verslag als een compilatie beschikbaar.