“We willen af van fossiele brandstoffen zowel vanuit klimatologische doelstellingen maar ook vanwege de geopolitieke ontwikkelingen. Nederland is van het gas af en kan niet volledig in de eigen energiebehoefte voldoen. Er zijn verschillende technologieën beschikbaar die snel worden uitgerold. Hierbij raakt het veiligheidsaspect ondergesneeuwd”, aldus Guido van den Broek Humphrey, Associate Director Environment & Safety Royal Haskoning.
Snelle opschaling
Iedereen is het volgens Guido wel eens over de noodzaak van energietransitie. “Vanuit de politiek en ook vanuit delen van de samenleving is er behoorlijke druk om het tempo van de energietransitie hoog te houden. Er zijn verschillende technologieën beschikbaar, waarbij de kostprijs de belangrijkste indicator is. Er is sprake van een snelle opschaling van kleinschalig ingezette technologieën naar grotere productiefaciliteiten. Binnen deze snelle ontwikkelingen heerst een algemeen gevoel dat we het veiligheidsvraagstuk wel even oplossen.”
Guido van den Broek Humphrey: "Er heerst een algemeen gevoel dat we het veiligheidsvraagstuk wel even oplossen”
Onvoldoende inzichtelijk
Niet alleen Nederland, maar heel Europa heeft de ambitie energieonafhankelijk te worden van met name Rusland. Er is volgens de associate director een duidelijk toenemende trend waarneembaar bij vier ontwikkelingen: waterstof, ammoniak, kernenergie (small modular reactors) en batterijen. De risico’s van deze vier relatief nieuwe technologieën zijn bij grootschalig gebruik nog onvoldoende inzichtelijk.
Brand- en explosiegevaar
Neem waterstof. Deze energiedrager wordt nu nog kleinschalig ingezet. Guido: “Wat is de impact als dat op veel grotere schaal ingezet wordt in de energiesystemen? De risico’s liggen met name in het grootschalig gebruik en opslag: brand- en explosiegevaar.
Onderzoek om deze risico’s te beheersen vinden plaats maar lopen achter bij het tempo van de ontwikkeling. Er is meer onderzoek nodig en vooral gezamenlijke inzicht in de veiligheidsaspecten van grootschalige productie van waterstof. Wet- en regelgeving lopen achter op de snelle ontwikkelingen.”
"Wet- en regelgeving lopen achter op snelle ontwikkelingen, zoals bij de productie van waterstof”
Gifwolk
Datzelfde geldt voor ammoniak. “Europa is op zoek naar andere energiebronnen dan Russisch olie en gas, maar kan zelf niet genoeg zonne- en windenergie opwekken. Met ammoniak als energiedrager kan waterstof als hernieuwbare energie uit zon- en windrijke landen geïmporteerd worden. De plannen worden gemaakt om grote hoeveelheden ammoniak per schip uit Australië, Afrika en het Midden-Oosten te importeren. Ammoniak is een toxische stof die als een gifwolk kan vrijkomen bij transport, opslag of bij industriële verwerking. Deze risico’s zijn nu onvoldoende in kaart gebracht.”
Kleinschalige kerncentrales
Ook nucleair is aan een opmars bezig. Zo wordt de bouw van kleinere modulaire systemen (small modular reactors) bij bijvoorbeeld datawarehouses overwogen. Guido vervolgt: “Nucleair kent natuurlijk specifieke risico’s en de vraag is hoe de verzekeringsbranche daar met een betrouwbare onderbouwing een risico-inschatting kan maken. Risico’s bij grootschalige centrales zijn bekend, maar hoe zit dat met kleinschalige centrales?”
Batterijen uit China
Net als bovenstaande energiedragers en -bronnen geldt hetzelfde voor de opslag van energie. Technologie om energie uit hernieuwbare bronnen op te slaan, zoals in batterijen, is nog volop in ontwikkeling. Guido: “Vanwege de snelheid van de energietransitie worden er nu bijvoorbeeld batterijensystemen uit China geïmporteerd, terwijl we onvoldoende weten hoe deze systemen exact werken. Een batterijbrand kan lang duren, is vaak niet of moeilijk te blussen en overslag is mogelijk. Ook op dit gebied is de wet- en regelgeving zowel in Europees verband als op nationaal niveau nog in ontwikkeling en loopt technologie voor op wetgeving.”
"Europa is op zoek naar andere energiebronnen dan Russisch olie en gas, maar kan zelf niet genoeg zonne- en windenergie opwekken"
Serieuze rem
Bedrijfsleven en overheid moeten volgens Guido samen een algemene, minimale veiligheidsstandaard ontwikkelen en dat inbedden in wet- en regelgeving. “Dat is hard nodig voor een level playing field en voor een nauwkeurige risico-inschatting voor verzekeraars. Als dat te laat gebeurt kan dat een serieuze rem zijn op de verdere energietransitie. Bij vergunningstrajecten kan bij inspraakrondes het gebrek aan inzichtelijkheid van deze risico’s een aanzienlijke vertraging opleveren.”
Heilige graal
Guido doet een appèl op overheid, bedrijfsleven en de verzekeringsbranche. “Er wordt wel gekeken naar veiligheidsrisico’s, maar te weinig. Het gewenste tempo van de energietransitie is te dominant. Verzekeraars moeten als branche aan boord worden genomen om een level playing field te garanderen. Dat is nodige voor verdere investeringen in de energietransitie. Waterstof en ammoniak worden nu vaak als de heilige graal gezien. Dat is vanuit het geopolitieke standpunt begrijpelijk. Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Als je de risico’s wegstopt, wordt dat uiteindelijk een heel groot blok aan je been.”