Eind maart voorspelde kredietverzekeraar Atradius een forse toename van het aantal faillissementen in ons land. Volgens een rapport zou het gaan om maar liefst 79 procent meer bankroeten dan in 2022. Vervolgens kwam Allianz Trade ruim twee weken later met een onderzoek waaruit zou blijken dat ons land wereldwijd koploper is, met een stijging van ruim vijftig procent in 2023.
Edwin Kuhlman (Atradius): "De stijging klinkt dramatischer dan het is, want we komen van een heel laag niveau"
Cijfers duiden
Vorige maand was Johan Geeroms (Allianz Trade) nog te horen bij BNR over zombiebedrijven en faillissementen. Ook Econoom Theo Smid en hoofd Underwriting Edwin Kuhlman van Atradius zitten geregeld bij BNR in de studio om de cijfers te duiden. “Het is best lastig om goed te voorspellen”, benadrukken ze. “Natuurlijk is de stijging die wij voorspellen heel fors, maar daar moeten we wel bij vertellen dat die tachtig procent ten opzichte van vorig jaar is. De stijging klinkt daardoor dramatischer dan het is, want we komen van een heel laag niveau en gaan terug naar een normaal niveau van zo’n vier tot vijfduizend faillissementen per jaar.”
Wat doet een kredietverzekeraar?
Kredietverzekeraars beschermen hun klanten tegen het risico dat een afnemer de factuur niet kan betalen. “Een kredietverzekeraar verzekert zijn klanten dus tegen wanbetaling of het faillissement van hun klanten.” Volgens Johan Geeroms, directeur Risk Underwriting Benelux bij Allianz Trade is het simpelweg een splitsing van het woord: een kredietverzekeraar verzekert krediet. “Een bedrijf dat contant betaald krijgt, heeft geen problemen. Cash helpt je liquiditeit.”
Edwin Busio van Coface vult daarbij aan dat een kredietverzekering vaak uit drie pijlers bestaat:
1. Informeren, bijvoorbeeld over de kans dat een afnemer failliet gaat.
2. Incasseren: kredietverzekeraars kunnen wereldwijd de incasso van hun klanten verzorgen.
3. Verzekeren. “Het klassieke verhaal: u heeft schade, wij keren uit! Dat kan tot een bepaalde hoogte zijn of na aftrek van een eigen risico, maar dat is uiteraard geheel conform wat je met elkaar afspreekt in de voorwaarden.”
Onzekere tijd
Edwin Busio werkt bij Coface. Hij noemt geen percentages. “De huidige tijd is te onzeker om betrouwbare gegevens te verstrekken. Formeel zitten we op dit moment in een recessie, terwijl er een extreem tekort is op de arbeidsmarkt. Dat is heel uitzonderlijk en strookt niet met de economische wetten. Normaal gesproken is er in een recessie juist sprake van meer werkloosheid. Of op zijn minst baanonzekerheid.”
Overigens voorspelt Coface wel een stijging van het aantal faillissementen. “Dat kan ook niet anders. Ik had deze week een dossier van een Nederlands bedrijf op mijn bureau. In de eerste zes maanden van dit jaar heeft deze keten te maken gekregen met een stijging van de personeelskosten van veertien naar achttien miljoen euro. Dat soort stijgingen is uniek. De economische wetten zijn vandaag de dag echt anders dan anders.”
Edwin Busio (Coface): "De economische wetten zijn vandaag de dag echt anders dan anders"
Voorspellingen
Dat is Theo Smid (Atradius) helemaal met hem eens. “Zeker voor corona was de economie een grote en belangrijke voorspeller. In het algemeen was het zo dat als de economie krimpt, het aantal faillissementen stijgt. En als de economie groeit, daalt het aantal. Mede door de coronapandemie hebben we nu met een uitzonderlijke situatie te maken. De overheid heeft in 2020 en 2021 allerlei regelingen in het leven geroepen om ondernemers te steunen. Denk aan het verstrekken van financiële steun, leningen, maar ook uitstel van belastingbetaling. Mede daardoor is het aantal faillissementen in die periode sterk afgenomen, terwijl de economie in 2020 wel degelijk kromp. Net na de coronapandemie dachten we allemaal dat het aantal fiks zou toenemen, maar die stijging kwam later dan verwacht. Wij voorspellen nu dat het aantal faillissementen weer terugkeert naar het niveau van 2019 en dat er slechts tijdelijk een extra stijging is in verband met de faillissementen van de zogenoemde zombiebedrijven.”
Corona
Johan Geeroms is bij Allianz Trade verantwoordelijk voor de Benelux en kan dus als geen ander een internationale vergelijking trekken. Bijvoorbeeld met België. “Laat ik vooropstellen dat Nederland het goed doet. De staatshuishouding is prima op orde. Met name als het gaat om de publieke schuld ten opzichte van het bruto nationaal product. Nederland hoort met een percentage tussen de 60 en 65 bij de beste jongetjes van de klas. België daarentegen heeft te kampen met een staatsschuld van 120 procent. Daardoor was er in België ook amper ruimte om coronasteun te verlenen.”
Nederland is, vooral door die budgettaire ruimte, koploper geweest in het geven van coronasteun. “Een luxe positie”, meent Geeroms, maar hoe groter de steun hoe groter ook de boomerang kan zijn. “Daarom voorspellen wij voor dit jaar een stijging van het aantal faillissementen in Nederland van 52 procent. België heeft die klap vorig jaar al gehad, met een stijging van veertig procent.”
Johan Geeroms (Allianz Trade): "Hoe groter de coronasteun, hoe groter ook de boomerang kan zijn"
Mkb krijgt grootste klap
De grootste klappen in ons land verwacht hij bij het mkb. “Zij kunnen de inflatie onvoldoende opvangen. Anders dan een groot bedrijf kan het mkb de hogere kosten niet volledig doorberekenen. Juist omdat ze marktaandeel willen behouden, rekenen ze bijvoorbeeld slechts de helft van de kosten door. Dan hoef je geen boekhouder te zijn om te voorspellen dat je dat niet lang volhoudt.”
Ook dat is in België anders geregeld dan in Nederland, benadrukt hij. “Bij de zuiderburen zijn de lonen automatisch gekoppeld aan de inflatie. Dat betekent dat sommige mensen in januari twaalf procent loonsverhoging hebben gekregen. Op de lange duur heeft dat uiteraard gevolgen voor je concurrentievermogen als land, want alles wordt duurder, maar op de korte termijn zorgt het ervoor dat mensen blijven consumeren.”
Risicobeoordeling
Een van de belangrijkste taken van kredietverzekeraars is informeren. Zij kunnen hun klanten helpen met de juiste informatie. Onder meer over hun afnemers, zodat die klanten een goede risicobeoordeling kunnen maken. Niet zo gek dus dat kredietverzekeraars continu onderzoek doen naar die economische omstandigheden. Zowel binnen als buiten Europa. Of, zoals Edwin Busio (Coface) het vertaalt: “Wij verzamelen data. Over bedrijven, sectoren, landen. Eigenlijk over alles wat impact kan hebben op het succes van een onderneming.”
Econoom Theo Smid (Atradius) vult daarbij aan dat hij vooral nationale data van het CBS gebruikt en zijn voorspellingen checkt met de gegevens van de underwriters bij Atradius. “Die nationale data zorgen voor een goede afspiegeling van de economie. Wij zien, net als onze collega-kredietverzekeraars, een sterke stijging van het aantal faillissementen in de industrie, de horeca en het vervoer. Dat heeft meerdere oorzaken. Zo heeft de industrie vooral last van de hoge energiekosten, terwijl de horeca kampt met de naweeën van de coronasteun.”
De vervoerssector is lastiger in één hokje te plaatsen, vindt hij. “Het is een brede sector en faillissementen kunnen te maken hebben met capaciteitstekorten, maar bijvoorbeeld ook met de hoge brandstofkosten.”
Theo Smid (Atradius): "Wij zien de meeste faillissementen in de industrie, de horeca en het vervoer"
Risicofactoren
De actuele faillissementen, met name die in de retail, springen er op dit moment uit. “Uiteraard kijken wij daar met meer dan alleen belangstelling naar”, vertelt Edwin Kuhlman van Atradius. “De consument heeft minder te besteden en dat leidt onherroepelijk tot druk op de omzet.”
Andere factoren die een rol spelen bij het risico op een faillissement, zijn onder meer een veranderende wetgeving, de stijgende rente, de energieprijzen en de arbeidsmarkt. “De opsomming, die wij nog veel langer kunnen maken, laat al zien dat het een vrij complexe puzzel is”, aldus Kuhlman.
Edwin Busio (Coface) benadrukt dat de Nederlandse economie sowieso volatieler is dan die in veel andere landen. “Wij zijn afhankelijker van export. Als er een crisis is, zoals nu in Rusland, dan hebben wij daar meer last van dan een land als Spanje of Zwitserland.”
Tips & trucs
De drie kredietverzekeraars – Allianz Trade, Atradius en Coface – zijn het erover eens dat er altijd faillissementen zullen zijn, en ook moeten zijn. “Wij kunnen ze niet voorkomen, maar we kunnen wel onze klanten bijstaan door ze zoveel mogelijk inzicht te geven met wie ze zaken doen”, vertelt Edwin Kuhlman van Atradius.
Dat is tip 1: weet met wie je zaken doet
“Daarnaast moet een bedrijf of mkb’er zorgen voor spreiding in zijn debiteurenbestand”, meent Edwin Busio van Coface. “Als jij één of twee grote afnemers hebt, val je sneller om als er problemen zijn bij die ene klant.”
Tip 2: pas op met afhankelijkheid
“Zorg niet alleen voor spreiding in klanten, maar doe dat ook geografisch”, vindt Johan Geeroms (Allianz Trade). “Nederland is een exportland en wordt bepaald door de wereldhandel. Dat heb je niet in de hand, maar je kunt wel een beetje oppassen met exotische landen. Zorg er bijvoorbeeld dat je niet alles uit Ghana haalt.”
Tip 3: Houd het lekker dichtbij huis!
“Er zijn nog een paar andere maatregelen die jezelf in de hand hebt”, besluit Edwin Kuhlman van Atradius. “Je kunt kortere betalingstermijnen afspreken. Bijvoorbeeld niet de ‘gebruikelijke’ 90, maar 30 dagen. Datzelfde geldt voor je voorraden. Houd niet te veel op voorraad.”
Tip 4: Let op betalingstermijn en beperk je voorraden
En de laatste is misschien wel de meest logische tip, besluit Edwin Busio. “Er staan auto’s voor de deur. Er is een gebouw, alles is tot in de puntjes verzekerd, maar hoe zit dat met je debiteuren? Er zijn veel redenen waarom een afnemer niet of veel te laat betaalt, waardoor een bedrijf in de problemen kan komen.”