Hoe zit het ook alweer?
In de zomer van 2018 oordeelt de Amsterdamse rechtbank dat een bezorger van Deliveroo niet in loondienst is. Een andere rechter van diezelfde rechtbank vindt een half jaar later dat bezorgers wel in loondienst zijn. Deliveroo is tegen die uitspraak in beroep gegaan en de Hoge Raad spreekt naar verwachting op 23 december het verlossende woord.
1. Hoe kijk jij naar de Deliveroo-zaak?
“Het is toevallig de eerste zaak in een drieluik die bij de Hoge Raad voorligt. We hebben tegelijkertijd ook nog Über-chauffeurs en Helpling-schoonmakers die allemaal via een platform werken en nul-komma-nul bescherming genieten. Ons land heeft in zo’n tien tot vijftien jaar tijd een enorme ommezwaai gemaakt. We hebben nu meer dan anderhalf miljoen zzp’ers op een beroepsbevolking van acht miljoen. Dat is veel, misschien wel te veel. De Deliveroo-zaak is zo interessant, omdat het draait om gezag, een van de belangrijkste kenmerken van een arbeidsovereenkomst. Hamvraag is of Deliveroo gezag uitoefent op de bezorgers of niet. Zij zeggen zelf dat ze slechts faciliteren en bezorgers alle vrijheid genieten, maar in de praktijk romen ze vooral een flink bedrag af van het toch al niet al te hoge uurloon. Dé vraag die in deze eerste zaak bij de Hoge Raad voorligt, is of het werken via platforms een nieuwe invulling van onze arbeidsovereenkomst vergt. Dat is een heel principiële vraag.”
Pascal Kruit
2. Wat vind jij?
“Ik vind dat we naar een andere invulling van het begrip gezag moeten. Het werken in de 20e eeuw waarbij je van negen tot vijf ergens moest zijn en moest luisteren naar instructies en aanwijzingen van je werkgever, is voorbij. De nieuwe online wereld vraagt om een moderne invulling van wat de wet onder gezag verstaat. En natuurlijk maakt het dan verschil of we het hebben over een tandarts die als zzp’er 150 euro per uur aftikt of een bezorger, taxichauffeur of schoonmaker die aan de onderkant van de arbeidsmarkt zit. Die tandarts kan er zelf voor kiezen om verzekeringen af te sluiten, een Deliveroo-bezorger heeft niks te kiezen. Hij valt onder een platform, krijgt dertien euro per uur en daarvan moet hij nog 2,50 afstaan. Van 10 euro 50 kan hij amper de boodschappen doen, laat staan dat hij ook nog verzekeringen kan afsluiten voor het geval hij tegen een boom rijdt. Ik vind dat wij als fatsoenlijke maatschappij moeten zorgen voor ontslagbescherming. En als hij ziek is, moet hij ook twee jaar worden beschermd, net als andere werkenden.”
3. Het is duidelijk dat iemand die 150 euro per uur verdient prima voor zichzelf kan zorgen en een bezorger die een tientje krijgt niet. Maar waar zit het omslagpunt?
“Je bent niet de eerste die zich dat afvraagt. Precies diezelfde vraag roept Advocaat Generaal Ruth de Bock op in het advies dat zij schreef voor de Hoge Raad. Zij vindt dat we die keuze voor een omslagpunt helemaal niet moeten maken. De Bock stelt voor dat we voor het gezagsbegrip niet langer naar de werker moeten kijken, maar naar het werk. Als jij met andere woorden structureel werk laat uitvoeren voor jouw organisatie, dan vindt dat standaard plaats op basis van een arbeidsovereenkomst. Ook als het om een duur it-consult of een doktersbezoek gaat. Want, zo zegt zij, dat zijn precies de mensen die veel sociale- en pensioenpremies afdragen. Als je een opt-out mogelijkheid biedt, zeggen die it-consultants als eerste: wij kunnen wel voor onszelf zorgen en doen niet meer mee. Dan komt het hele collectief onder druk te staan, omdat die zwakke schouders geen pensioenpot kunnen vullen. De Bock concludeert dat de fundamenten van het arbeidsrecht in het geding zijn en ik ben dat volledig met haar eens. Platforms als Deliveroo zijn misschien slim bedacht, maar ze gaan wel ten koste van de zwakkere onderkant van de arbeidsmarkt.”
"Platforms als Deliveroo gaan ten koste van de zwakkere onderkant van de arbeidsmarkt"
4. Wat verwacht jij eind dit jaar van de Hoge Raad?
“Ik denk dat de Hoge Raad zich niet aan een uitspraak waagt, maar naar Den Haag verwijst. Dat heeft de raad tien jaar geleden ook gedaan bij de zogenoemde Payrolling-zaak. Toen heeft ze geantwoord dat het een politieke vraag betreft. Dat verwacht ik nu ook. Dit is zo politiek gevoelig. Met een antwoord geef je immers aan of je links of rechts in het politieke spectrum zit.”
5. Wat betekent de zaak/uitspraak voor verzekeraars?
“Als de Hoge Raad wel een uitspraak doet en Deliveroo in het ongelijk stelt, dan zijn er na de Kerst een miljoen zzp’ers minder in Nederland. Ik kan me voorstellen dat verzekeraars in dat geval een leuke markt aan zichzelf voorbij zien gaan. Want laten we eerlijk zijn, 10,50 per uur is al niet veel, maar als dat ook nog wegvalt, heb je echt niks meer. Juist voor die mensen zijn verzekeringen essentieel. Aan de andere kant kunnen verzekeraars en alle andere opdrachtgevers hun borst natmaken als die ommezwaai er wel komt en zij zelf geregeld zzp’ers inhuren. In dat geval kunnen ze te maken krijgen met allerlei naheffingen, onder meer voor pensioen en voor loonheffing. Ook dat is trouwens een reden waarom ik verwacht dat de Hoge Raad geen echte uitspraak doet en naar Den Haag verwijst. De wetgever kan bijvoorbeeld overgangsrecht invoeren, de Hoge Raad kan dat niet. Zij legt de wetgeving alleen maar uit. Misschien ben ik te pessimistisch. Dat hoop ik dan maar, want we weten allemaal dat het platformwerk beter moet worden geregeld en op dit moment niet bepaald een topprioriteit is in Den Haag. Als de Hoge Raad zich durft uit te spreken, gebeurt er ten minste wat.”
"Als de Hoge Raad zich uitspreekt, dan zijn er na de Kerst ineens een miljoen minder zzp'ers in Nederland"