1. Wat is er aan de hand met ons zorgsysteem?
“Ongeveer drie miljoen mensen gebruiken cholesterolverlagers. De helft van de Nederlanders heeft overgewicht. 1,3 miljoen mensen hebben diabetes type twee. Dat zijn allemaal sterk leefstijl gerelateerde zaken en met name voeding gerelateerde zaken. We maken ons veel zorgen over de zorgkosten. Volgens de laatste raming bedragen die 110 miljard euro per jaar. En de zorgkosten lijken te gaan stijgen tot ongeveer 125 tot 130 miljard euro per jaar. Het wordt onbetaalbaar en dat betekent dat we iets moeten doen.”
2. Waarom stijgen de zorgkosten?
“De stijging van de zorgkosten komt door de vergrijzing, betere behandelingen en hogere ziekenhuiskosten. Maar leefstijlfactoren, zoals alcoholgebruik, ongezonde voeding, roken en te weinig bewegen zijn ook belangrijke oorzaken van de stijgende zorgkosten. Maar liefst 13.000 mensen sterven per jaar door de gevolgen van ongezonde voeding. En de helft tot negentig procent van de Nederlanders voldoet niet aan de norm voor gezonde voeding. Dat kost ons ongeveer zes miljard euro aan directe zorgkosten. Overgewicht is een van die problemen die zorgen voor die zorgkosten. De helft van de Nederlanders is te zwaar en ongeveer één op de zes tot zeven mensen heeft obesitas. Dat gaat gepaard met allerlei ziekten, en dus met zorgkosten.”
Jaap Seidell (voedingswetenschapper): "Tachtig procent van het voedsel in de supermarkt is ongezond"
3. Wat kan de politiek doen?
“In het huidige regeerakkoord worden bijna alle dingen die over preventie gaan geschrapt. Terwijl preventieve maatregelen werken. Kijk maar naar het gedaalde tabaksgebruik of de verbeterde verkeersveiligheid. Het ligt politiek ingewikkeld. De relatie tussen nu investeren in een gezonde jeugd zul je pas over een generatie terugzien in dalende zorgkosten. Dat maakt het erg ingewikkeld om een kosten-batenanalyse te doen op het gebied van preventieve interventies. De winst zal niet worden geassocieerd met het beleid van politieke voorgangers. Tegelijkertijd zien we dat onze gezondheid voor slechts twintig procent wordt bepaald door de zorg, de rest door de sociaaleconomische en fysieke omgeving. Daar moet je dus ook in investeren. Denk aan onderwijs, landbouw, werk, huisvesting. Dat betekent in feite dat we health in all policies zouden willen hebben. Maar dat is lastig, want die sectoren zijn helemaal niet bezig met gezondheid.”
4. Heeft iedereen niet een individuele verantwoordelijkheid?
“Natuurlijk heb je je eigen verantwoordelijkheid om gezond te leven. Tegelijkertijd wordt gezondheid bepaald door de omgeving. Als je in een wijk woont waar veel armoede heerst, wordt er veel ongezond voedsel aangeboden, is er slechte huisvesting en veel criminaliteit. Bovendien is tachtig procent van het voedsel in de supermarkt ongezond, en blijkt uit onderzoek van Unicef dat negentig procent van de marketing gericht op tieners ongezonde producten promoot, net als negentig procent van de geproduceerde voeding. We hebben te maken met grote gezondheidsproblemen die voor een substantieel deel te maken hebben met een ongezonde leefstijl, waarvan ongezonde voeding een belangrijk onderdeel is. De gezondheidsverschillen tussen mensen met verschillende sociaaleconomische achtergronden nemen toe. En dat komt omdat de achterliggende oorzaken van die gezondheidsverschillen niet worden aangepakt.”
5. Welke rol speelt de voedingsmiddelenindustrie?
“Als het om voeding gaat, heeft de voedingsmiddelenindustrie een heel belangrijke invloed. Eten volgens de schijf van vijf is volgens het Voedingscentrum de afgelopen veertig jaar veel duurder geworden dan ongezond eten. Voor mensen met een laag inkomen wordt het steeds ingewikkelder om gezond te leven. En die ongezonde voedselkeuzes leidden tot meer ongezondheid. En die ongezondheid leidt weer tot hogere zorgkosten en tot minder inkomen en tot allerlei andere problemen die dan weer ingrijpen in de voedselkeuze. En zo houd je de gezondheidskloof die we in Nederland hebben in stand. Voor de meeste mensen geldt dat een gebrek aan kennis, vaardigheden, tijd, geld en mogelijkheden in dit voedselsysteem leiden tot ongezonde keuzes. De oplossing is dat het aanbod, het prijsbeleid en de marketing van de voedingsindustrie anders moet.”
Terugluisteren? Luister hier het webinar met Jaap Seidell terug.