Knot was als keynote speaker uitgenodigd en schotelde de volle zaal een economisch weerbericht voor. Bottom line? “Dat verzekeraars voorlopig nog rekening moeten houden met flink hoge golven, in de vorm van een hoge inflatie en hogere rentes.”
Is dat het devies? Leren surfen om de golven te trotseren?
“De grondlegger van de mindfulness (Jon Kabat-Zinn) zei ooit: You can’t stop the waves, but you can learn how to surf. Hij bedoelde daarmee dat je niet helemaal onder controle hebt wat er op je afkomt, maar wel hoe je daarop reageert. In die uitspraak schuilt voor mij een economische waarheid.”
U heeft het in uw speech ook over gekleurde vlaggetjes op het strand. Zijn die allemaal rood?
“Nee, er staat ook een vlaggetje voor de afkoelende groei bij. Die kleurt wat mij betreft geel. Met name de dienstensector groeit op dit moment nog wel door. Ook het forse tekort van de overheid levert een bijdrage aan die groei. Met het ruime begrotingsbeleid draagt het kabinet bij aan oververhitting van de economie, wat de bestrijding van de inflatie bepaald niet helpt. Daarnaast is er een groen vlaggetje te vinden voor de werkloosheid. Er zijn historisch veel mensen aan het werk. En toch staan er tegenover vier werklozen nog steeds vijf vacatures. Overigens is het inflatievlaggetje natuurlijk wel knalrood.”
"Er zijn historisch veel mensen aan het werk. En toch staan er tegenover vier werklozen nog steeds vijf vacatures"
Die inflatie is hoog. En hardnekkig. Wat is eraan te doen?
“Goede vraag. De afgelopen jaren waren voor mij weer een les in nederigheid. De onvoorspelbaarheid van externe ontwikkelingen is groot. Ook voor de Governing Council van de ECB waar ik in zit. De inflatie is jarenlang gevaarlijk laag geweest. Er dreigde zelfs deflatie. Elke zes weken voerden wij in die Governing Council een regendans op voor meer inflatie. Toen kwam corona. En nadat we corona achter de rug hadden, brak er vlak voor onze deur een oorlog uit. Opeens kwam de inflatie met bakken uit de hemel. De ECB heeft twee weken geleden nog besloten om de rente opnieuw te verhogen, dit keer met 25 basispunten. En als het nodig is, zal de ECB de rente blijven verhogen, maar dat rentebeleid staat in dienst van de hele Eurozone. Het streven is een consumentenprijsinflatie van twee procent op de middellange termijn. Het is echter een illusie om te denken dat het in alle twintig lidstaten ook echt twee procent zal zijn.”
De rente gaat iets omhoog, om de inflatie te temperen in Europa, maar dikke kans dat die in Nederland hoger uitpakt. Hoe komt dat?
“Onze economie is oververhit. Wij kampen, meer dan de landen om ons heen, met te veel vraag en te weinig aanbod. Daardoor zijn de prijs- en de loondruk bij ons ook hoger. In 2019 zaten we ook al tegen die oververhitting aan, maar gek genoeg zijn we er steeds beter uit de crises gekomen dan we vooraf hadden verwacht. We zijn met andere woorden weerbaarder dan we denken en kunnen ons goed aanpassen. Het fundament van onze economie is echt ijzersterk.”
DNB-president Klaas Knot (Fotografie: DNB)
Als die renteverhogingen van de ECB voor ons land niet genoeg zoden aan de dijk zetten, wat kan DNB dan doen?
“Wij zouden het toezicht wellicht verder kunnen aanscherpen waardoor de kredietverlening van Nederlandse banken meer aan banden wordt gelegd, maar eerlijk gezegd hebben wij geen echt geschikte instrumenten. Wij zijn oprecht afhankelijk van onze communicatie en overredingskracht. De inflatie wordt het meest effectief bedwongen als de centrale banken, overheden, werkgevers en werknemers er gezamenlijk de schouders onder zetten.”
U doelt daarmee op de looneisen van de vakbonden?
“De loononderhandelingen spelen inderdaad een belangrijke rol, evenals de winstmarges. Wij zetten onze communicatie en overredingskracht al langer in om de sociale partners te overtuigen niet te veel voor de korte termijn te kiezen. We moeten echt voorkomen dat we in een loonprijsspiraal terechtkomen. Als we nodeloos hoge inflatie willen voorkomen, moeten bedrijven en vakbonden komen tot een beheerste groei. Zowel van de winsten als van de lonen. 2022 was het jaar van de winsten. De vakbonden vinden dat 2023 het jaar van de lonen moet zijn. Dan zou ik er wel voor willen pleiten, dat 2024 weer het jaar van de balans wordt.”
"We moeten echt voorkomen dat we in een loonprijsspiraal terechtkomen"
Tot slot, hoe zien de voorspellingen voor de inflatie eruit?
“Volgens onze ramingen hebben we de ergste piek achter de rug en daalt de inflatie in ons land eerst tot 4,2 procent in 2024 en daarna verder tot 2,5 procent in 2025. Maar dat is wel de algehele inflatie. De zogenoemde kerninflatie, waarbij energie- en voedselprijzen zijn uitgesloten (die in mei zelfs steeg tot 8,2 procent), is een stuk hardnekkiger. Deze zal in 2023 en 2024 nog fors te hoog blijven, en vermoedelijk ook in 2025 nog ruim boven de twee procent uitkomen. Dat is geen leuke boodschap. Die golven hebben verzekeraars niet in de hand, maar dat surfen wel. Ze kunnen alert zijn op de kosten. Het renterisico goed beheersen. En de potentieel kwetsbare beleggingsportefeuille goed in de gaten houden. Ik hoop dat verzekeraars al surfend bijdragen aan een stabiele, veilige en toekomstbestendige sector.”