Waar moet ons land meer in investeren om onze veiligheid te waarborgen? En wat kunnen/moeten verzekeraars daarmee? De geopolitieke ontwikkelingen zorgen voor spanningen, maar vragen ook om een antwoord. Als je het aan Rem Korteweg vraagt, zijn we hard op weg naar een nieuwe vorm van ESG: Energy, Supply chains & Guns.
Korteweg is Senior Research Fellow bij het instituut Clingendael. Hij buigt zich dagelijks over de strategische rol van Europa en benadrukt dat ons land veel investeringen nodig heeft op de korte termijn. Korteweg is één van de keynote speakers tijdens de Verenigingsdag van het Verbond van Verzekeraars, maar wij spraken hem al een dag eerder. Over geopolitieke spanningen, het antwoord van Europa en de rol van verzekeraars.
De gevaren van onze open economie
Een lach breekt door op de eerste vraag. Of hij een optimist of een pessimist is? “Ze zeggen wel eens dat een pessimist een ervaren optimist is. Het is mijn rol om in termen van dreigingen en risico’s te denken, maar ik geloof nog steeds in de maakbaarheid van de samenleving.”
De dreigingen en risico’s waar Korteweg zich dagelijks mee bezighoudt, zijn niet misselijk. Hij noemt onder meer conflicten en spanningen tussen grootmachten, maar ook toevoerrisico’s en de oorlog in de Oekraïne. “Geopolitieke druk zorgt voor andere economische banden. Zo investeren geopolitieke vrienden steeds meer in elkaars handel. En krijgen verzekeraars met meer risico’s op de toevoerketens te maken. Als China besluit om de tarieven op Europese of Nederlandse producten te verhogen, heeft dat ook consequenties voor verzekeraars die die handel verzekeren.”
"Geopolitieke vrienden investeren steeds meer in elkaars handel"
Nederland handelsland
In brede zin kan geopolitieke druk zelfs grote gevolgen hebben voor onze welvaart, benadrukt Korteweg. “Nederland is een handelsland bij uitstek. Wij zijn afhankelijk van buitenlandse handel. Sterker nog, wij zijn dat kleine bootje op die grote internationale handelszee. Bij een kalme zee gaat alles goed, maar als het begint te stormen, hebben we een probleem. En die problemen werken uiteraard ook door bij verzekeraars.”
Fossiele brandstoffen
De vraag rijst. Waar moeten verzekeraars in investeren om onze welvaart te waarborgen? Het antwoord van Korteweg is simpel: “Verzekeraars, maar ook andere partijen zoals de overheid moeten meer investeren in veiligheid en weerbaarheid”. Hij is van mening dat verzekeraars de geopolitiek sowieso veel breder kunnen meenemen in hun eigen beleid en maakt onderscheid in de diverse rollen die verzekeraars vervullen. “Aan de voorkant, bij het verzekeren van mensen en bedrijven, kun je je afvragen of verzekeraars de beprijzing van de geopolitieke turbulentie wel voldoende meewegen. En aan de achterkant, bij de investeringen, kan een verzekeraar helemaal zelf kiezen waar hij op inzet. In de afgelopen jaren is vooral veel ingezet op duurzaamheid. Weg dus van fossiele brandstoffen en van de defensie-industrie, maar die discussie keert weer terug. Ik vraag me af of investeerders niet veel meer in defensie moeten investeren en zelfs moeten nadenken over een nieuwe vorm van ESG.”
"Verzekeraars moeten meer investeren in veiligheid en weerbaarheid"
Van een oude naar een nieuwe ESG
Volgens Korteweg zijn we op weg van de oude ESG (milieu, duurzaamheid en goed bestuur) naar een nieuwe die bestaat uit: Energy, Supply chains & Guns. “Defensie wordt alleen maar belangrijker. Juist om die bredere welvaart te kunnen waarborgen. Een aantal grote investeerders, waaronder de Europese Investeringsbank (EIB), loopt daarin voorop. Een groot deel van de investeringen van die EIB is momenteel gericht op het versterken van de Europese defensie.”
In feite wijzen grote partijen als de EIB de weg voor andere investeerders, meent Korteweg, maar hij benadrukt ook dat het investeren in wapens ‘een behoorlijke draai’ is met het recente verleden. “Dat maakt het lastig.”
Dilemma’s
Naast strategisch onderzoek doet Korteweg bij Clingendael ook geregeld opinieonderzoek. “Wij vragen Nederlanders onder meer waar ze zich zorgen over maken en waar ze hun hoop aan ontlenen. Dat levert een interessant dilemma op. Aan de ene kant zijn Nederlanders namelijk bezorgd over onze afhankelijkheid van het buitenland. Bijvoorbeeld met het oog op de handel met China of de energie vanuit Rusland. Tegelijkertijd blijkt echter dat mensen totaal niet in de gaten hebben welke kosten daarmee gepaard gaan en graag voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten. We moeten de efficiency en de winst op korte termijn afzetten tegen onze weerbaarheid en onze economische kwetsbaarheden. Daar zit een spanningsveld.”
De boodschap van Korteweg is duidelijk. “We moeten ons meer gaan richten op de lange termijn en daarbij voor lief nemen dat we op de korte termijn duurder uit zijn.”
"We moeten voor lief nemen dat we op de korte termijn duurder uit zijn"
Maatschappelijke discussie
Hij lacht. “Ja, dat is een lastig verhaal. Er is nog veel terughoudendheid over het investeren in de defensie-industrie. Daarom lijkt het me goed als deze discussie niet door één verzekeraar wordt gestart, maar door het Verbond van Verzekeraars.”
Het Verbond kan in zijn ogen, vergelijkbaar met de EIB, de discussie over de nieuwe geopolitieke realiteit aanslingeren. “Als we meer van just in time naar just in case willen, vergt dat andere investeringen. Van verzekeraars, de financiële sector en ook van de overheid. Die overheidsfinanciën mogen niet (te veel) uit de klauw lopen. In het Hoofdlijnenakkoord komen de dilemma’s rond de globalisering nauwelijks aan bod. Dat maakt het niet makkelijk. De nadruk die het kabinet wil leggen op veiligheid en weerbaarheid juich ik toe, maar het moet nog wel tastbaar worden gemaakt. Ik hoop dat er in het Regeerakkoord iets meer oog en ruimte voor is.”
(Tekst: Miranda de Groene - Beeld: Ivar Pel)
Was dit nuttig?